Gezegenimizi Korumak için Neler Yapabiliriz?

Küresel ısınma artık herkesin kabul ettiği bir gerçek, iklim krizi tüm dünyanın sorunu haline geldi, mevsimler şaştı, pek çok hayvanın nesli tükenmeye doğru gidiyor, dünyanın kaynakları hızla tükeniyor. Buna dur demek bizim yani insanların elinde aslında. Herkesin ekstra duyarlı olması gereken bir dönemdeyiz. Gezegenimizle ilgili harika belgesellerden tanıdığımız David Attenborough’un son belgeseli A Life on our Planet’ı izlediniz mi bilmiyorum ama izlemediyseniz mutlaka yazımı okuduktan hemen sonra açın izleyin. Ben bu belgeseli izlediğimden beri dünyayı nasıl değiştirebiliriz, gezegenimizi korumak için neler yapabiliriz üzerine bir yazı yazmak istiyordum. Son dönemde Türkiye’deki hava durumu konusu herkes gibi beni de endişelendirdiği için bu yazıya öncelik vermek istedim. Türkiye’de barajların doluluk oranlarının iyice azalması sonucu bu ara instagram‘da su tasarrufu için farkındalık paylaşımlarını görüyorsunuzdur zaten. Bu yazı içinde başka önerilerle birlikte yine su tasarrufu için yapılabilecekler de bulunuyor. Hem kendi geleceğimiz için hem de çocuklarımıza daha iyi bir dünya bırakmak için dünyayı nasıl değiştirebiliriz, gezegenimizi korumak için neler yapabiliriz birlikte bakalım o zaman. Niyetim kimseye akıl vermek değil, sadece farkındalık yaratmak.

Dünyayı değiştirmek için neler yapabiliriz?

94 yaşındaki doğal tarihçi ve TV programcısı David Attenborough, girişte bahsettiğim “Gezegenimizden Bir Yaşam” belgeselinde hem dünyanın karşı karşıya olduğu problemleri anlatıyor hem de düzeltmek için çözüm önerileri sunuyor. Yazıyı yazma fikrimi tetiklediği için biraz o belgeseldeki önerilen çözümlere kısa başlıklar halinde değinmek istiyorum. Belgeselde geçen “Yaşayan dünya var olmaya devam edecek ama biz insanlar için aynı şeyi varsayamayız. Bugüne kadar yaşamış en zeki yaratıklar olduğumuz için bu noktaya kadar geldik. Ancak devam etmek için zekadan daha fazlasına ihtiyacımız var; bilgeliğe ihtiyacımız var” konuşması bize gerçeği hatırlatır nitelikte. Doğal yaşam, bizsiz de var olacak ve insanlık yok olsa da kendini yenileyip yaşamına devam edecek. Bizimse aldığımız nefesten, yediğimiz yemeğe kadar her şey doğal yaşamdan geliyor, dolayısıyla doğaya zarar verdiğimizde kendimize zarar vermiş oluyoruz. Dünyayı değiştirmek için yapmamız gerekenler aslında dünya için değil, tamamen kendimiz için. Bu bilinçle hareket etmemiz ve çevremize de bu bilinci yaymamız gerekiyor.

Gezmeyi Özleyenler için Seyahat Konulu Netflix Belgeselleri

David Attenborough’un gezegenimizi kurtarmak için çözüm önerileri

“Gezegenimiz bir felakete sürükleniyor. Doğaya karşı değil, doğayla birlikte çalışmamız gerekiyor.”

Sürdürülebilir bir gelecek için gezegenimize nasıl yardım edebiliriz? Küresel ısınma nasıl durdurulur?

View this post on Instagram

A post shared by A Life On Our Planet (@davidattenborough)

Bu maddelerin bir kısmı bizim bireysel olarak müdahale edebileceğimiz konular değilmiş gibi görünse de ne kadar çok farkındalık yayarsak her bir maddenin gerçekleşme şansını yükseltiriz. Bireysel olarak bizim de yapabileceğimiz pek çok şey var tabi. Bunların başında su tasarrufu yapmak ve plastik kullanımını azaltmak geliyor. Plastik kullanımını azaltmak ve su tasarrufu yapmak için neler yapabiliriz, şimdi biraz onlara değineyim.

Plastik kullanımı nasıl azaltılır?

Öncelikle neden plastik kullanmamalıyız onu bir netleştirelim diyorum. Plastik kullanmanın dünyaya ne gibi zararları var, biraz bahsedip sonra plastik kullanımını azaltmak için fikirler ile devam edeceğim.

Plastik kullanmanın çevreye zararları

Plastikler genellikle tek kullanımlık oldukları için hepsi çöpe gidiyor ve ne yazık ki çöplerimizi ayrıştırsak bile tamamı geri dönüştürülemiyor, hatta verilere göre sadece %10’u dönüştürülebiliyor. Plastikler ortalama 1000(bin) yılda çözündükleri için kocaman bir çöp dağı olarak dünyamızda yer kaplamaya devam ediyorlar. Sadece karada olsa yine iyi, denizlerimizde de plastik atık çok fazla ve deniz canlıları zarar görüyor. Uzmanlar, böyle giderse 2050 yılına kadar denizlerdeki plastik oranının balık oranını geçeceğine dikkat çekiyor. İşte bu tarz nedenlerle plastik için geri dönüşüme güvenmek yerine kullanımı azaltmaya öncelik vermeliyiz.

Plastik kullanımını azaltmak için neler yapılabilir?

Plastik poşet yerine kendi alışveriş çantamızı kullanmak

Kahve için termos kullanmak ve dışarıdan kahve alsak bile termosa doldurmalarını istemek

Su için tekrar kullanılabilir şişe taşımak

Plastik pipet yerine metal veya cam pipet kullanmak

Buzdolabı poşeti, streç film gibi plastikler yerine balmumu saklama kumaşı kullanmak

Paket servis için tekrar kullanılabilir kap kullanmak. Eve paket söylediğinizde bu mümkün değil tabi ama mesela bizzat gidip paket yaptıracaksanız ve evden gidiyorsanız yanınıza tekrar kullanılabilir sefer tası gibi bir şey götürebilirsiniz. Biraz komik gelebilir başta ama sonuçta kahvenizi termosa koydurmak gibi bir çözüm bu da.

Su tasarrufu nasıl yapılır? Su tüketimini azaltmak için neler yapılabilir?

Su kaynaklarımızı tükeniyor, buna dur demek için küçük değişikliklerle su tüketimimizi azaltabiliriz. Bir tek benim yapmamla ne değişir demeyin, bunu düşünen her bir kişinin değişikliği ile tonlarca su tasarrufu sağlanabilir. Su tasarrufu için neler yapmalıyız diye düşünenler için fikir olsun diye naçizane tavsiyelerimi paylaşıyorum. Ütopik, yapılması zor olmayan öneriler değil, kolaylıkla hayatınıza dahil edebileceğiniz önlemler, bizim yapmadığımız bir şeyi tavsiye etmeceğim. Unutmayın, şimdi bunları yapmazsak ileride mecburiyetten daha fazlasını yapmak zorunda kalabiliriz.

Duş sürelerinizi azaltın. Evet, ben de bayılıyorum tam ideal sıcaklığı yakalamışken o suyun altında dakikalarca rahatlamaya ama 3 ay sonra o rahatladığım sular bana rahatsızlık olarak geri dönebilir.

İdeal sıcaklığı yakalamak için akıttığınız suyun en azından bir kısmını kovalara doldurun. Bu suyu bitkilerinizi sulamak ya da yemek vs. herhangi bir şey için kullanabilirsiniz sonuçta musluktan akan su. Eğer mümkünse sıcaklığı hızla ayarlayan bataryalardan da almayı düşünebilirsiniz.

Diş fırçalarken, suyu açık bırakmayın. Aynı şekilde traş olurken de suyu boşa akıtmayın. Bir de sensörlü musluklar var, imkan varsa alınabilir.

Bulaşık makineniz varsa, az bulaşık olunca elde yıkamayın. Ayrıca, yeterince tabağınız ve tencereniz varsa bulaşık makineniz tam doluncaya kadar bekleyin.

Aynı şekilde, çamaşırlarınız da yeterliyse makine dolana kadar çamaşır makinesini çalıştırmayın.

Makarna haşlarken çok fazla su kullanmayın, nasıl ki pilavı tüm suyu çekecek şekilde pişiriyoruz, makarnaları da tecrübeyle ne kadar su harcayacağına göre ayarlayabiliriz. Eğer artarsa sos yapmak için vs. kullanabilirsiniz.

Sebzelerinizi buharla pişirebilirsiniz, buhar için kullandığınız suyu da başka bir şey için değerlendirebilirsiniz. Sebzeleri haşlarsanız, suyunu çorbalara ya da sebze tadı vermek istediğiniz başka bir yemeğe kullanabilirsiniz.

Sebzeleri yıkarken de boşa su altında tutmak yerine bir kaba su doldurup birkaç damla sirke ekleyerek daha güzel temizleyebilirsiniz.

Soğuk havalarda bir veya birkaç litre suyu dışarda bırakarak soğumasını sağlayabilir, aynı şekilde sıcak havalarda yine suları dışarıda bırakarak ısınmasını sağlayabiliriz. Sıcak veya soğuk suya ihtiyacımız olduğunda ısınmasını veya soğumasını beklerken su harcamaktan kurtuluruz.

Damlayan musluklarınızı, sızıntı yapan borularınızı mutlaka tamir ettirin.

Yumurta haşladığınız suyu bitkilere dökebilirsiniz, faydalı da oluyor bitkiler için. Yalnız küçük bir uyarı: sıcakken suyu dökmeyin, bitkileri öldürürsünüz, soğumasını bekleyin.

Bahçenizin sulama sistemini kontrol edebilirsiniz. Biz mesela otomatik olan sistemi manuele döndürdük. Kışın tamamen, yazın da yağışlı havalarda açmıyoruz.

Su seven çocuklarınız varsa, küvet tercih edip kalan suyu başka bir ihtiyaç için kullanabilirsiniz, mesela sifon yerine tuvaleti 1-2 defa temizlemek için… oyun oynamak için de suyu tekrar kullanabilen oyuncak lavabolar işe yarayacaktır.

Benim yapmadığım fakat çok önerilen bir uygulama: sifon haznesine bir pet şişesi koyarak sudan tasarruf edebilirsiniz. Biz çift basmalı tasarruflu sifon kullanıyoruz, küçük ihtiyaçlar için ufak olana basıp daha az su tüketiyoruz.

Gezegenimiz için günlük hayatta yapabileceklerimiz

Plastik kullanımı ve su tüketimi kapsamlı bir konu olduğu için onlara özel alan ayırmıştım, şimdi bunların dışında, gezegenimizi korumak için günlük hayatta neler yapabiliriz biraz da onları konuşalım. Ufak tefek detaylara dikkat ederek dünyaya çok fazla fayda sağlayabiliriz.

• Kağıt tüketimini azaltmak için pek çok şeyi dijital olarak kullanmaya dikkat etmek.
• Ağaç dikmek veya ormanları koruyan, yenilerini kuran güvenilir organizasyonlara bağış yapmak
• Yerel ve mevsiminde sebze meyve tüketmek
• Geri dönüşümlü ürünler kullanmak
• Boşa yanan ışıkları kapatmak
• Duş alırken, özellikle yazın mümkün mertebe az sıcak hatta soğuk suyla duş almak, bu sağlık için de önerilen bir şey biliyorsunuz.
• Aynı ışığı %80’e kadar daha az enerji tüketerek veren led ampuller kullanmak
• Kullanılmayan teknolojik aletleri fişte bırakmamak, kullanılmıyor olsa veya şarjı dolu olsa bile düşük oranda enerji tüketmeye devam ettikleri biliniyor elektronik aletlerin.
• Enerji tasarrufu yüksek olan beyaz eşya kullanmak
• Tekrar şarj edilebilen pil kullanmak
• İhtiyacımız kadar alışveriş yapmak. Yeme, içme, giyim, teknoloji vs. her alan için geçerli.
• Tamirat veya dönüşüm yapmaya çalışmak. Ufak bir problemde eşyalarımızı hemen atmak yerine tamir etmeyi veya kendin yap projelerle dönüştürmeyi deneyebiliriz.
• İkinci el ürünleri değerlendirmek
• Otellerde, gerçekten ihtiyaç olmadıkça her gün temizlik istememek, evinizde her gün çarşaf değiştirmiyorsanız, otellerden de bunu beklemeyin lütfen.
• İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde mümkün olmasa da bol güneş alan bir yerde müstakil bir yazlık yapıyorsanız, güneş enerjisi kullanmak.
• Yoğun lekesi olmadıkça çamaşırları soğuk suda yıkamak.
• Yazın kurutma makinesi kullanmak yerine balkon veya bahçede çamaşırlarınızı kurutmak.
• İmkanlar dahilinde daha az motorlu araç kullanmak. Toplu taşıma kullanmak, yaşadığınız yer uygunsa bisiklete binmek, kısa mesafedeki yerlere yürüyerek ulaşmak.
• Lastiklerimizin basıncını düzenli kontrol ettirmek, ya da aracımızdaki filtreleri düzenli temizletmek. Lastiklerimizin ideal basınçta olmaması, yağ ve hava filtresinin temiz olmaması ekstra yakıt tüketimine sebep oluyor.
• Bu daha çok şirket sahiplerine önereceğim bir madde; mümkünse çalışanlarınızın evden iş yapmasını sağlayın.
• Ucuz ürünler almayın, bundan kastım tabi ki kalitesiz ürünler almamak. İmkanınız varsa bir yıkayışta ağzı burnu kayan giyecekler yerine kaliteli ve tekrar tekrar giyilebilen ürünler alın. Hani bir söz vardır: “Ucuz ürün alacak kadar zengin değilim” diye, işte o gerçek. Sırf markası var diye dünya paraya satılan ürünlerden bahsetmiyorum, optimum ücrete optimum ürünleri bulmaktan bahsediyorum. 😉 Taklitlere de boşuna para vermeyin.
• Hayatta küçük şeylerden mutlu olmak. Yaşam koçu olsaymışım ya ben 😛 alışveriş yapmak özellikle kadınları çok rahatlatıyor, buna ben de dahilim itiraf edeyim ama onun yerine yakındaki bir ormana gidip çocuğunuzla yürüyüş yapsanız mesela eminim daha fazla rahatlayacak ve ileride anlatacak daha güzel hikayeler biriktireceksiniz.
• Çevremizdekilere farkındalık kazandırmak. Yani benim şu an yaptığım gibi durumun ciddiyetini ve ufak tefek değişikliklerle ne kadar büyük bir etki yaratabileceğimizi mümkün olduğunca fazla insana anlatmak. Sosyal medya olur, görüştüğünüz aile üyeleri veya arkadaşlar olur, evinize gelen yardımcı olur, her yerde bir şekilde bu sohbeti açmak.

Kendimi bildim bileli boşuna yanan ışıklar, yok yere akan sular beni rahatsız etmiştir. Eşim ve oğlum da dahil her gördüğümde insanların arkasından gidip ışıkları kaparım. Bu ve buna benzer alışkanlıklar bana ailemden geçti, biz de çocuklarımıza bu alışkanlıkları kazandırmak zorundayız. Elbet benim de yaptığım dünyaya zarar verecek şeyler olmuştur ve halen vardır ama ben kendi adıma elimden geldiğince dikkat ediyor ve yeni alışkanlıklar edinmeye çalışıyorum. Bu yazıyı da belki daha fazla farkındalık yaratabilirim diye yazmak istedim. Benim aklıma gelen, gezegenimizi korumak için yapılabilecekler şimdilik bu kadar. Yeni fikirler buldukça ve duydukça yazarım. Sizin aklınıza gelenler varsa lütfen yorumlara yazmaya çekinmeyin. Bu önemli bir konu ve herkes faydalansın isterim. Unutmayın dünyayı kurtarmak bizim elimizde. Bu yazıyı beğendiyseniz, yorum yaparak ve paylaşarak daha çok insana ulaşmasını sağlayabilirsiniz.

Daha iyi içerikler üretebilmem için soru, eleştiri ve beğenilerinizi yorum olarak bekliyorum.

Gelecek yazılarımdan haberdar olmak ve daha fazla fotoğraf için beni takip etmeyi unutmayın! 

Instagram: hohhoyyt

Youtube: hohhoyyt

Facebook: hohhoyyt